thứ năm, 2 tháng 2 năm 2017 10:24

Tiến sĩ vật lý hải dương học Trương Đình Hiển, Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu cảng nước sâu và KCN phức hợp Dung Quất tâm sự về những ngày đầu ở Dung Quất. Ông cũng là tác giả của công trình cảng biển nước sâu và KCN phức hợp Chân Mây, Nhơn Hội, cùng với Dung Quất là tiền đề của sự ra đời Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.

Dung Quất, những ngày đầu

Trong dịp kỷ niệm 20 năm thành lập KKT Dung Quất, tôi có dịp gặp lại tiến sĩ Trương Đình Hiển. Tuy đã bước qua tuổi 75, nhưng trông ông vẫn còn khá rắn rỏi với giọng nói đầy khí khái và quyết đoán. Trở lại Dung Quất lần này, ông Hiển bảo so với 24 năm trước (ngày ông “khởi sự” nghiên cứu đề tài-PV), Dung Quất hôm nay thật vĩ đại. “Mùa xuân năm 1992, tôi quyết định “đột nhập” vào Dung Quất và đưa ra một chương trình nghiên cứu dọc biển miền Trung là Dung Quất, Chân Mây, Nhơn Hội. Cuối cùng, chúng tôi quyết định chọn Dung Quất để trình lên Trung ương trước, còn hai cảng kia trình sau. Vì trình hết tất cả thì người ta chọn chỉ một, rồi bỏ hai, sau đó lại phải trình tiếp thì... không hay”, ông Hiển kể.

Tiến sĩ Trương Đình Hiển (hàng đầu thứ 2 từ phải qua) và Thủ tướng Võ Văn Kiệt (ngồi giữa) trong lần đi thị sát tại Dung Quất năm 1994. ảnh: Đăng Lâm

“Ngày ấy nghiên cứu về Dung Quất, có những người bạn tôi bảo rằng tôi bị... tâm thần. Tôi cũng ngậm ngùi nhận cái lời “khen” ấy, nhưng vẫn quyết tâm tiến lên.

Còn kiến trúc sư Nguyễn Tấn Vạn - Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, nguyên Trưởng Ban Quản lý KCN Dung Quất (1996 – 1999) kể lại: “Một ngày tháng 5.1996, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Ngô Xuân Lộc vào phòng làm việc của tôi và bảo Chính phủ quyết định thành lập Ban Quản lý KCN Dung Quất và giao cậu làm trưởng ban. Cậu là thứ trưởng của Bộ, lại là người quê hương Quảng Ngãi, làm trưởng ban là hợp lý rồi! Tôi thật sự bất ngờ và lúng túng, vì mới nhận nhiệm vụ thứ trưởng chưa đầy năm, giờ thêm nhiệm vụ mới mà chưa mường tượng sẽ phải làm những gì! Ngay sau đó, tôi được Phó Thủ tướng Trần Đức Lương gặp và căn dặn “phải cố gắng huy động sức mạnh tổng hợp của các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia để triển khai thành công dự án KCN Dung Quất, mà trước hết là Nhà máy Lọc dầu Dung Quất. Còn Thủ tướng Võ Văn Kiệt rất ân cần nhắc tôi, Dung Quất là mô hình đầu tiên nên cần nhiều nỗ lực và sáng kiến. Cần đồng chí góp sức cho đến khi khởi công nhà máy lọc dầu thì chuyển giao nhiệm vụ cho người mới”.

Đòn quyết định để miền Trung cất cánh

Theo tiến sĩ Trương Đình Hiển, sau gần 1/4 thế kỷ, ở Dung Quất chúng ta đã bước đi những bước tiến ngoạn mục. Điều đó chứng tỏ sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, của Trung ương và địa phương hết sức tuyệt vời, thì Dung Quất mới có được thành tựu lớn như ngày hôm nay. Dung Quất chính là “đòn quyết định” để miền Trung cất cánh. Từ mô hình KKT Dung Quất đã phát triển ra các vùng khác ở phía bắc như Vũng Áng (Hà Tĩnh), Nghi Sơn (Thanh Hóa), Hải Hà (Quảng Ninh)... và ở phía nam là Vân Phong (Khánh Hòa), nam Phú Yên, thậm chí vô tận Cà Mau. Qua đó có thể thấy, vai trò lịch sử của mảnh đất Dung Quất và sự tiên phong của nhân dân Quảng Ngãi là hết sức rõ ràng.

Thủ tướng Võ Văn Kiệt nghe tiến sĩ Trương Đình Hiển báo cáo về vịnh nước sâu Dung Quất tại xã Bình Thạnh (Bình Sơn), ngày 19.9.1994. ảnh: Đăng Lâm

Kiến trúc sư Nguyễn Tấn Vạn cho biết, KKT Dung Quất là nơi thử nghiệm những mô hình đầu tư trong thời kỳ đổi mới. Đó là KKT có quy mô lớn nhất đầu tiên trên địa bàn liên tỉnh (Quảng Ngãi – Quảng Nam), chứng minh không gian phát triển kinh tế không giới hạn về ranh giới hành chính. Đây là ban quản lý KCN đầu tiên và duy nhất trực thuộc Trung ương. Là nơi xây dựng nhà máy lọc dầu đầu tiên ở nước ta; cũng là nơi có dự án BOT đầu tiên được ký kết ở Việt Nam (dự án cấp thoát nước Dung Quất), giữa BQL KCN Dung Quất và Tổng Công ty Vinaconex...

Cần có tầm nhìn thế kỷ

Tiến sĩ Trương Đình Hiển bảo, qua thực tiễn xã hội và các KKT phát triển, qua vụ xả thải gây ô nhiễm môi trường biển ở Vũng Áng vừa rồi, ông quay lại Dung Quất và thấy nó thanh bình quá, sạch sẽ quá, đẹp đẽ quá. Điều đó chứng tỏ chúng ta làm rất giỏi về môi trường. Một khu đại công nghiệp lớn như vậy, với nhà máy lọc dầu, Doosan, nhà máy đóng tàu và nhiều công trình dự án lớn như vậy, nhưng đến giờ chúng ta không bị một tai tiếng gì về môi trường. Đó là điều đáng biểu dương.

Cảng nước sâu Dung Quất là lợi thế lớn để KKT Dung Quất phát triển vượt bậc. ẢNH: HOÀNG TRIỀU

Cũng theo tiến sĩ Trương Đình Hiển, Dung Quất cần có tầm nhìn thế kỷ, chứ không phải theo... nhiệm kỳ. “Lúc chúng tôi  vào Dung Quất cũng mang tư tưởng tầm nhìn thế kỷ. Việc mở rộng Dung Quất II là yêu cầu từ sự phát triển của xã hội, là đòi hỏi của đất nước. Nhờ sự phát triển của Dung Quất II thì các dự án lớn như VSIP mới nhảy vào. Nhưng cần lưu ý, Dung Quất II và cảng biển nước sâu là “hòn ngọc”, là “cục vàng” của chúng ta. “Cục vàng” này đặt nền móng cho chúng ta ở tầm nhìn thế kỷ, chứ không phải là năm, mười năm hay đến năm 2030. Bởi vậy, chúng ta không nên vội vàng “lấp” vào đó những cái nó không xứng. “Cục vàng” Dung Quất hãy dành cho sự phát triển trăm năm của chúng ta”, tiến sĩ Trương Đình Hiển gợi mở.

“Đối với tôi, có một quyền rất thiêng liêng là quyền được biết ơn. Tôi biết ơn lãnh đạo Đảng, Nhà nước và tỉnh Quảng Ngãi, cùng hàng triệu nhân dân Quảng Ngãi và hàng nghìn kỹ sư, nhà doanh nghiệp. Vì nhờ họ mà kết quả nghiên cứu khoa học của tôi mới trở thành hiện thực như ngày nay. Nếu không, thành quả nghiên cứu khoa học của tôi nó chỉ ở trong ngăn kéo” - Tiến sĩ TRƯƠNG ĐÌNH HIỂN

Phạm Danh